Hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính theo Nghị định số 06/2022/NĐ-CP

Theo Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ, quy trình kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở được thực hiện qua nhiều bước, từ xác định phạm vi kiểm kê, thu thập dữ liệu, tính toán lượng phát thải cho đến báo cáo kết quả. Trong bài viết này, ETM sẽ hướng dẫn bạn từng bước một để quá trình kiểm kê khí nhà kính diễn ra suôn sẻ và đạt được kết quả tốt nhất.

Doanh nghiệp nào cần kiểm kê khí nhà kính?

Theo quy định tại Nghị định 06/2022/NĐ-CP, các doanh nghiệp có mức phát thải khí nhà kính hàng năm từ 3.000 tấn CO2 tương đương trở lên hoặc thuộc các lĩnh vực như nhà máy nhiệt điện, cơ sở sản xuất công nghiệp, công ty kinh doanh vận tải hàng hóa, tòa nhà thương mại có tổng tiêu thụ năng lượng lớn, hoặc cơ sở xử lý chất thải rắn có công suất hoạt động lớn đều phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính.

6 lĩnh vực cần thực hiện kiểm kê khí nhà kính, bao gồm: năng lượng, giao thông vận tải, xây dựng, các quá trình công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp và sử dụng đất, và cuối cùng là chất thải.

Theo quy định của Luật Bảo vệ Môi trường 2020, kể từ ngày 01/01/2022, tất cả các doanh nghiệp thuộc danh mục các cơ sở phát thải khí nhà kính đều phải thực hiện việc kiểm kê khí nhà kính. Cụ thể, các doanh nghiệp này có trách nhiệm xây dựng và duy trì hệ thống cơ sở dữ liệu về lượng khí thải, gửi báo cáo kết quả kiểm kê định kỳ 2 năm một lần. Bên cạnh đó, cần xây dựng và thực hiện kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính, báo cáo kết quả giảm phát thải lên các cơ quan quản lý nhà nước trước ngày 31/12 hàng năm.

Hướng dẫn các bước kiểm kê khí nhà kính theo Nghị định số 06/2022/NĐ-CP

Theo Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, doanh nghiệp cần thực hiện kiểm kê theo 8 bước như sau:

Bước 1. Xác định phạm vi, phương pháp

Bước đầu tiên trong quá trình kiểm kê khí nhà kính là xác định rõ phạm vi và phương pháp thực hiện. Cụ thể, theo tiêu chuẩn ISO 14064-1:2018 và TCVN ISO 14064-1:2011, doanh nghiệp cần xác định chi tiết các hoạt động sản xuất kinh doanh trực tiếp gây ra phát thải khí nhà kính, đồng thời phân loại chúng thành nguồn phát thải trực tiếp và gián tiếp. Song song đó, doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp kiểm kê phù hợp và cần tuân thủ theo quy định tại Phụ lục II.1 Thông tư 17/2022/TT-BTNMT.

Bước 2. Chọn hệ số phát thải nhà kính

Lựa chọn hệ số phát thải khí nhà kính chính xác là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính chính xác của kết quả kiểm kê. Theo quy định hiện hành, hệ số phát thải mà các cơ sở sản xuất kinh doanh sử dụng phải tuân thủ danh mục hệ số phát thải do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành.

Tùy thuộc vào từng lĩnh vực hoạt động cụ thể, mỗi cơ sở sẽ có một hệ số phát thải riêng biệt, phản ánh chính xác lượng khí nhà kính phát thải trung bình từ các hoạt động sản xuất tương tự.

Bước 3. Thu thập số liệu

Tùy thuộc vào từng lĩnh vực hoạt động cụ thể, các loại số liệu cần thu thập sẽ khác nhau. Ví dụ, đối với lĩnh vực vận tải, chúng ta cần thu thập thông tin về lượng tiêu thụ các loại nhiên liệu như xăng, dầu diesel, khí gas, điện năng tiêu thụ, và các loại nhiên liệu sinh học khác. Còn đối với các hoạt động xử lý chất thải, việc ước tính lượng khí thải phát sinh từ quá trình phân hủy yếm khí sẽ dựa trên các yếu tố như số lượng chất thải được xử lý, năng suất khí sinh học và tỷ lệ hao hụt trong quá trình xử lý.

Số liệu hoạt động cho từng nguồn phát thải khí nhà kính cấp cơ sở được lựa chọn và thu thập theo quy định tại Phụ lục II.2 Thông tư 17/2022/TT-BTNMT.

Bước 4. Tính toán kết quả

Để tính toán lượng khí nhà kính phát thải một cách chính xác và khách quan, doanh nghiệp cần tuân thủ quy định tại Điều 16 Thông tư 17/2022/TT-BTNMT. Quá trình tính toán này dựa trên một hệ thống các biểu mẫu được thiết kế để thu thập và xử lý thông tin khoa học. Các số liệu đầu vào, số liệu hoạt động, hệ số phát thải và hệ số làm nóng lên toàn cầu sẽ được nhập vào để thực hiện các phép tính toán cần thiết. Qua đó, chúng ta có thể xác định được chính xác lượng khí nhà kính mà doanh nghiệp thải ra môi trường, đưa ra các biện pháp giảm phát thải hiệu quả.

Bước 5. Kiểm soát và đảm bảo chất lượng

Để đảm bảo chất lượng và độ tin cậy của quá trình kiểm kê khí nhà kính, doanh nghiệp cần thực hiện nghiêm túc các hoạt động kiểm soát chất lượng theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO 14064-1:2011. Bao gồm xác định rõ trách nhiệm của từng cá nhân tham gia quá trình kiểm kê, đảm bảo nhân sự được đào tạo đầy đủ về các kiến thức và kỹ năng cần thiết.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần xác định rõ phạm vi kiểm kê, các nguồn phát thải khí nhà kính, lựa chọn các phương pháp luận định lượng phù hợp. Kiểm tra và hiệu chỉnh định kỳ các thiết bị đo, cũng như xây dựng và duy trì hệ thống thu thập số liệu là những hoạt động quan trọng nhằm đảm bảo tính chính xác và nhất quán của kết quả kiểm kê.

Cuối cùng, thực hiện đánh giá nội bộ và kiểm tra kỹ thuật định kỳ sẽ giúp doanh nghiệp phát hiện và khắc phục kịp thời các sai sót, đảm bảo chất lượng tổng thể của quá trình kiểm kê.

Bước 6. Đánh giá độ không chắc chắn về kết quả

Sau khi hoàn tất quá trình tính toán và tổng hợp dữ liệu, bước tiếp theo trong quá trình kiểm kê khí nhà kính là đánh giá độ không chắc chắn của kết quả. Theo quy định tại Phụ lục II.3 Thông tư 17/2022/TT-BTNMT, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá này ở cấp cơ sở. Việc đánh giá độ không chắc chắn giúp xác định mức độ tin cậy của kết quả kiểm kê, từ đó đưa ra các đánh giá và quyết định quản lý phù hợp.

Bước 7. Tính toán lại

Tính toán lại kết quả kiểm kê khí nhà kính chỉ được thực hiện trong những trường hợp cụ thể, như khi có sự thay đổi về phạm vi hoạt động, quyền sở hữu, hoặc khi phát hiện sai sót trong quá trình tính toán hoặc thu thập dữ liệu.

Cụ thể, khi có sự thay đổi về ranh giới hoạt động hoặc quyền sở hữu của cơ sở dẫn đến thay đổi về nguồn phát thải và số liệu hoạt động, hoặc khi phát hiện sai sót trong việc lựa chọn phương pháp tính toán, áp dụng hệ số phát thải, hoặc khi kết quả tính toán mới có sự chênh lệch lớn hơn 10% so với kết quả cũ, doanh nghiệp bắt buộc phải tiến hành tính toán lại.

Tất cả các kết quả tính toán lại phải được ghi chép rõ ràng và minh bạch trong báo cáo kiểm kê khí nhà kính của kỳ báo cáo tiếp theo.

Bước 8. Xây dựng báo cáo

Sau khi hoàn tất quá trình kiểm kê và đánh giá, doanh nghiệp sẽ tiến hành xây dựng báo cáo kiểm kê khí nhà kính theo mẫu 06, được quy định tại Phụ lục II của Nghị định 06/2022/NĐ-CP. Báo cáo này sẽ được gửi đến cơ quan có thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để thẩm định và phê duyệt. Sau khi được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thẩm định, kết quả kiểm kê sẽ được cập nhật lên hệ thống cơ sở dữ liệu của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Lời kết

Trước tình hình ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, kiểm kê khí nhà kính đã trở thành một hoạt động cấp bách nhằm đánh giá và giảm thiểu lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Nắm vững quy trình và các hướng dẫn về kiểm kê khí nhà kính không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định pháp luật mà còn là cơ sở quan trọng để doanh nghiệp chủ động xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.